Niewielu z nas wie jak tworzy się szkło dmuchane a jest to bardzo ciekawy i wbrew pozorom trudny proces dający w rezultacie piękne i niepowtarzalne przedmioty.

Powstawanie szkła dmuchanego można podzielić na kilka etapów na każdym z nich wymagane jest utrzymanie odpowiednich parametrów, np: temperatury, atmosfery wewnątrz pieca, czy proporcji używanych surowców. Od tych czynników zależy jednorodność wytwarzanego szkła. Przygotowaną mieszankę surowców umieszcza się w specjalnym piecu donicowym w którym w temperaturze ponad 1000 C stapia się materiały w jednorodną masę szklaną.

Z tej masy hutnik (dmuchacz) na specjalną rurkę nazywaną piszczelą szklarską nabiera porcję masy szklanej z pieca. Obracając i jednocześnie dmuchając, powiększa bańkę płynnego szkła do zamierzonego rozmiaru, tworząc z niej około 80 cm podłużną bańkę szkła. Po odcięciu końcówek jest ona rozcinana wzdłuż i rozkładana, tworząc płaską taflę szkła. Następnie tafla jest umieszczana w specjalnym piecu w którym powoli stygnie tracąc naprężenia. Następnie po wystygnięciu zostaje docięta do określonych wymiarów. Ze względu na ręczne wykonanie szklana tafla wykonana metodą dmuchaną ma za każdorazowo inną grubość i minimalnie inny odcień.

Co to jest

Fusing jest technologią wyrobu przedmiotów ze szkła polegającą na łączeniu szkła z barwnikami pod wpływem temperatury ponad 800°C.

Historia

Fusing jest dosyć nową techniką szklaną która zaczęła się upowszechniać wraz z wprowadzeniem piecy sterowanych elektronicznie. Co pozwala na dokładna regulację temperatury podczas kolejnych etapów wypału. Jest to konieczne aby szkło podczas studzenia pozbyło się naprężeń które mogą powodować pęknięcia gotowych wyrobów.

Jakie szkło

Podczas fusingu korzysta się z gotowego szkła okiennego (float) lub specjalnych szkieł barwionych w procesie produkcji. Temperatury pracy podczas artystycznego przetapiania szkła mieszczą się w zakresie od 700 do 850 C.

Szkło ozdabia się specjalnymi barwnikami ze zmielonego szkła oraz farbami odpornych na temperaturę.

Jak powstaje szkło przetapiane

Proces tworzenia szklanego przedmiotu zaczyna się od stworzenia projektu i formy którą wykonuje się w negatywie z materiałów odpornych na temperaturę. Gotową formę zabezpiecza się separatorem przed przyklejeniem szkła. Po wykonaniu formy docina się szkło na które nanosi się barwniki oraz materiały zdobnicze.

Następnie na przygotowanej formie umieszcza się szkło które w piecu nagrzewa się do temperatury ponad 800°C. W tej temperaturze szkło mięknie doginając się do formy. Jednym z najważniejszych etapów procesu jest odprężanie polega to na takim schładzaniu szkła by nie miało wewnętrznych naprężeń które mogą spowodować pęknięcie formy po wyjęciu z pieca. Czasem przedmiot po jednym wypale jest jeszcze dodatkowo barwiony i obrabiany i ponownie wraca do pieca na kolejny wypał. Taka metoda pracy ze szkłem wygląda na prostą, wymaga jednak dużego doświadczenia oraz wiedzy.

Zastosowanie we wnętrzach

Elementy i formy ze szkła przetopionego mają szerokie zastosowanie we wnętrzach. Dzięki fusingowi możliwe jest tworzenie rozmaitych przedmiotów, począwszy od niewielkich takich jak oświetlenie, miski, talerze oraz lampy do większych forma: naczynia, szklane obrazy czy rzeźby, przeszklenia okien, ścian w pomieszczeniach, drzwiach, umywalki blaty stołów.

Z niewielkich kawałków szkła można też układać dekoracje ścienne, podobne do mozaiki, nadające wnętrzu wyjątkowy wygląd. Fusing jest też coraz częściej stosowany wśród artystów realizujących projekty typowo artystyczne.

2 stycznia 2016  by Mikołaj Dendys with no comment  WitrażEdit

Tradycja ozdabiania okien kolorowym szkłem jest z pewnością każdemu znana. Witraże można zobaczyć niemal w każdym kościele i wielu zabytkowych budynkach publicznych. Jednak nie zawsze witraże były tak popularne jak obecnie. Zapraszamy do zapoznania się z historią witrażu.

Pierwsze wytwarzanie szkła rozpoczęło się w Egipcie, gdzie Prawdopodobnie pełniło rolę ozdoby. W późniejszych wiekach szkło rozprzestrzeniło się w Europie i Bizancjum, a następnie w Grecji i Rzymie. Z wykopalisk przeprowadzonych na terenie Herkulanum i Pompei, wiadomo że rzymianie pierwsi użyli szkła jako szyby okiennej. Umieszczali kawałki szyby w otworach kamiennych murów. Wraz z upływem czasu technologia rozwijała się przez co zamiast wylewać zaczęto wydmuchiwać szkło. A także wynaleziono sposób na tworzenie szkła przezroczystego. Wcześniej szkło miało barwę półprzezroczystą.

Zdjęcie hutników z huty w Bundesarchiv, B 145 Bild-F005706-0012 / Unterberg, Rolf / CC-BY-SA 3.0

Średniowiecze

Historia witrażu w średniowieczu rozpoczyna się gdy umiejętności szklarskie dotarły do Francji, w której powstały okna witrażowe łączone ołowiem. Które stały się w średniowieczu formą sztuki sakralnej. Służyła ona uczeniu historii Biblijnych ludności nie umiejącej czytać. Pierwsze okna witrażowe powstały w Autsburgu i Niemczech datowane są na wiek 11. Słynne witraże w Chartres we Francji oraz w Canterbury i Yorku w Anglii powstały później.

Szczyt rozwoju witrażownictwa w średniowieczu przypada na okres gotyku. Wtedy to wraz ze zmianami architektury okna witrażowe stały się dużo większe oraz nabrały większego znaczenia jako sztuka sakralna. W tym czasie udoskonalono technologie szkła witrażowego. Wynaleziono nową farbę z lazury srebrowej, szkło powlekane dające większą świetlistość uzyskiwane przez łączenie w produkcji dwóch warstw szkła.

Witraż w katedrze Leon-Virgen del Dado

16 Wiek

W 16 wieku nastąpił bunt przeciwko Rzymowi przez co zmniejszyła się ilość zamówień na prace sakralne. Dekretem królewskim wiele dzieł zostało zniszczonych, ponieważ uważano je za zbyt zdobne i ekstrawagancki dla kościoła protestanckiego. Takie działania spowodowały upadek rzemiosła witrażowego. Wytwórcy szkła w europie którzy uczynili z wytwarzania szkła wysoce wyspecjalizowany przemysł ponieśli ogromne straty. W Lotaryndii wiele hut zostało zniszczonych podczas wojny w 1633 roku. A technologia produkcji zapomniana na kolejne wieki. Rzemieślnicy zajęli się oknami heraldycznymi i domowymi. Nadszedł okres w którym malowano emalią przezroczyste lub białe szkło. W porównaniu z bogato zdobionymi przepuszczającymi światło średniowiecznymi oknami nowe prace wyglądały matowo i mętnie.

Odrodzenie

Na szczęście 19 wiek przyniósł odrodzenie w którym piękno wtrażu zostało ponownie odkryte. W roku 1850 odtworzono średniowieczny przepis wytwarzania szkła. W latach 60 dziewiętnastego wieku William Morris przywrócił średniowieczny kunszt korzystając z nowego rodzaju barwnych szkieł w swoich oknach. Do popularyzacji witraży przyczynił się też Edward Burne Jones. Między innymi ci dwaj artyści projektowali okna do domów i kościołów. W Ameryce wielki wpływ na rozwój sztuki witrażu wywarł Louis comfort tifany który zerwał z tradycją łączenia szkieł profilem ołowianym, wynajdując technikę owijania folią miedzianą. Tiffany który był synem sławnego jubilera eksperymentował również w zakresie wzornictwa i produkcji szkła. Eksperymentując stworzył szkło opalizujące które wykorzystywał w swoich pracach.

Witraż Bóg Ojciec z kościoła franciszkanów w Krakowie, zaprojektowany przez Stanisława Wyspiańskiego.

Zdjęcie: Lestat (Jan Mehlich) put it under GFDL and Creative Commons Attribution ShareAlike 2.5

Witraż współcześnie

W ciągu ostatniego 20 lecia pojawiło się wielkie zainteresowanie witrażem. Stał się on jednocześnie hobby jak i rzemiosłem artystycznym. Obecnie starym witrażom przywraca się  dawne piękno. Zamawiane są nowe prace pasujące stylistyką do współczesnej architektury. Wiele dzieł pojawiło się w muzeach, barach i restauracjach a także w budynkach publicznych. Przestano patrzeć na witraże jak na sztukę wyłącznie kościelną. Szczególnie w Niemczech kontynuowana jest tradycja ozdabiania publicznych budynków szkłem.

Pomimo że sztuka witrażowa istnieje już prawie od 1000 lat nadal jest atrakcyjna i może być z sukcesem wykorzystywana przez współczesnych projektantów i artystów. Zapraszam do obejrzenia współczesnych witraży oraz dzieł których twórcy niewątpliwie czerpali z nich inspirację.

Witraż z historią regionu

Piękny fasada z abstrakcyjnym witrażem składająca się z 2 okien 18 metrowej wysokości. Znajduje się w klatce schodowej bloku mieszkalnego w Amsterdamie. Ciekawym pomysłem jest jest symbolika okna na którym znajduje się witrażowe przedstawienie historii regionu. Komin nawiązuje do nieistniejącej już fabryki przetwarzającej węgiel na gaz. Pojawiają się też nawiązania do wojny mianowicie brytyjskie myśliwce. Lub odkrycia skarbu w synagodze Linnaeusstrat. W dolnym oknie znajduje się nawiązanie do profesora Ernsta Laqueur prowadzącego badania nad hormonami. Natomiast woda jest nawiązaniem do kąpieliska dla miejscowych robotników. W tle natomiast widać drzewa przypominające o istniejących na tym terenie ogrodach działkowych. Moim zdaniem witraż zasługuje na uznanie z powodu ładnej kolorystyki a także pomysłowej i ciekawej symboliki.

Witrażowy domek w centrum miasta 

Moją uwagę szczególnie zwróciło dzieło artysty z USA Toma Fruin. W 2010 roku stworzył piękną kolorową makietę domu którego ściany są wykonane z plexiglasu imitującego witraż. Konstrukcja znajduje się w Bridge Parku w Brooklynie i ma wymiary 3,6 x 3,6 metra. Całość prezentuje się bardzo ładnie szczególnie w nocy z podświetleniem z wnętrza. Podsumowując pomysł jak i projekt jest bardzo interesujący o z pewnością zasługuje na uznanie.

Słup elektryczny 

Na zdjęciach znajduje się praca 3 niemieckich studentów uniwersytetu klasseloebbert. Przekształcili oni nudne i nieciekawe słupy elektryczne w Hattingen wykorzystując już istniejący geometryczny podział aby wstawić w kolorowe elementy. Ze względów bezpieczeństwa zostało wykorzystane pleksi co nadaje trochę sztuczny efekt. Pomimo tego aż szkoda że w nie ma takich w Polsce.

Inspirowane rowerami

A na koniec coś co zwróciło moją uwagę i z pewnością spodoba się wszystkim fanom jazdy na rowerze. Artysta z USA robiący ozdoby biżuterię ze starych części rowerowych. W pracy wykorzystuje miedzy innymi szprychy łańcuchy kable i nakrętki. Wszystkie wykonane przez niego wyroby są oczywiście inspirowane rowerami