2 stycznia 2016  by Mikołaj Dendys with no comment  WitrażEdit

Tradycja ozdabiania okien kolorowym szkłem jest z pewnością każdemu znana. Witraże można zobaczyć niemal w każdym kościele i wielu zabytkowych budynkach publicznych. Jednak nie zawsze witraże były tak popularne jak obecnie. Zapraszamy do zapoznania się z historią witrażu.

Pierwsze wytwarzanie szkła rozpoczęło się w Egipcie, gdzie Prawdopodobnie pełniło rolę ozdoby. W późniejszych wiekach szkło rozprzestrzeniło się w Europie i Bizancjum, a następnie w Grecji i Rzymie. Z wykopalisk przeprowadzonych na terenie Herkulanum i Pompei, wiadomo że rzymianie pierwsi użyli szkła jako szyby okiennej. Umieszczali kawałki szyby w otworach kamiennych murów. Wraz z upływem czasu technologia rozwijała się przez co zamiast wylewać zaczęto wydmuchiwać szkło. A także wynaleziono sposób na tworzenie szkła przezroczystego. Wcześniej szkło miało barwę półprzezroczystą.

Zdjęcie hutników z huty w Bundesarchiv, B 145 Bild-F005706-0012 / Unterberg, Rolf / CC-BY-SA 3.0

Średniowiecze

Historia witrażu w średniowieczu rozpoczyna się gdy umiejętności szklarskie dotarły do Francji, w której powstały okna witrażowe łączone ołowiem. Które stały się w średniowieczu formą sztuki sakralnej. Służyła ona uczeniu historii Biblijnych ludności nie umiejącej czytać. Pierwsze okna witrażowe powstały w Autsburgu i Niemczech datowane są na wiek 11. Słynne witraże w Chartres we Francji oraz w Canterbury i Yorku w Anglii powstały później.

Szczyt rozwoju witrażownictwa w średniowieczu przypada na okres gotyku. Wtedy to wraz ze zmianami architektury okna witrażowe stały się dużo większe oraz nabrały większego znaczenia jako sztuka sakralna. W tym czasie udoskonalono technologie szkła witrażowego. Wynaleziono nową farbę z lazury srebrowej, szkło powlekane dające większą świetlistość uzyskiwane przez łączenie w produkcji dwóch warstw szkła.

Witraż w katedrze Leon-Virgen del Dado

16 Wiek

W 16 wieku nastąpił bunt przeciwko Rzymowi przez co zmniejszyła się ilość zamówień na prace sakralne. Dekretem królewskim wiele dzieł zostało zniszczonych, ponieważ uważano je za zbyt zdobne i ekstrawagancki dla kościoła protestanckiego. Takie działania spowodowały upadek rzemiosła witrażowego. Wytwórcy szkła w europie którzy uczynili z wytwarzania szkła wysoce wyspecjalizowany przemysł ponieśli ogromne straty. W Lotaryndii wiele hut zostało zniszczonych podczas wojny w 1633 roku. A technologia produkcji zapomniana na kolejne wieki. Rzemieślnicy zajęli się oknami heraldycznymi i domowymi. Nadszedł okres w którym malowano emalią przezroczyste lub białe szkło. W porównaniu z bogato zdobionymi przepuszczającymi światło średniowiecznymi oknami nowe prace wyglądały matowo i mętnie.

Odrodzenie

Na szczęście 19 wiek przyniósł odrodzenie w którym piękno wtrażu zostało ponownie odkryte. W roku 1850 odtworzono średniowieczny przepis wytwarzania szkła. W latach 60 dziewiętnastego wieku William Morris przywrócił średniowieczny kunszt korzystając z nowego rodzaju barwnych szkieł w swoich oknach. Do popularyzacji witraży przyczynił się też Edward Burne Jones. Między innymi ci dwaj artyści projektowali okna do domów i kościołów. W Ameryce wielki wpływ na rozwój sztuki witrażu wywarł Louis comfort tifany który zerwał z tradycją łączenia szkieł profilem ołowianym, wynajdując technikę owijania folią miedzianą. Tiffany który był synem sławnego jubilera eksperymentował również w zakresie wzornictwa i produkcji szkła. Eksperymentując stworzył szkło opalizujące które wykorzystywał w swoich pracach.

Witraż Bóg Ojciec z kościoła franciszkanów w Krakowie, zaprojektowany przez Stanisława Wyspiańskiego.

Zdjęcie: Lestat (Jan Mehlich) put it under GFDL and Creative Commons Attribution ShareAlike 2.5

Witraż współcześnie

W ciągu ostatniego 20 lecia pojawiło się wielkie zainteresowanie witrażem. Stał się on jednocześnie hobby jak i rzemiosłem artystycznym. Obecnie starym witrażom przywraca się  dawne piękno. Zamawiane są nowe prace pasujące stylistyką do współczesnej architektury. Wiele dzieł pojawiło się w muzeach, barach i restauracjach a także w budynkach publicznych. Przestano patrzeć na witraże jak na sztukę wyłącznie kościelną. Szczególnie w Niemczech kontynuowana jest tradycja ozdabiania publicznych budynków szkłem.